Tagarchief: psyllium

Voortekenen van zandkoliek

Zandkoliek is een vreemd verschijnsel. Vaak duurt het lang voordat een paard echt buikpijn laat zien, maar zijn er al wel allerlei tekenen dat zand zich aan het ophopen is in met name het achterste gedeelte van de darmen. Zand blijft liggen in de dikke darm en vooral in de blinde darm.

Bij paarden is de blinde darm een belangrijk onderdeel van het verteringsstelsel en erg groot. Een ‘zak’ van ongeveer een meter, die aan de rechterkant van de buik ‘hangt’. In de blinde darm vinden belangrijke fermentatieprocessen (vergisting) plaats, met behulp van bacteriën die de stevige delen van het ruwvoer in hapklare brokjes opsplisten zodat het paard er voedingswaarde uit kan halen.

Verstoorde blinde darm

Een blinde darm kan in de problemen komen doordat het ruwvoer van slechte kwaliteit is. Schimmels in het hooi kunnen bijvoorbeeld de nuttige bacterieën aantasten. Dit kan tot pijn en een minder goede vertering leiden.

Zand hoopt zich vaak op in de blinde darm en kan een zware laag vormen op de bodem. De blinde darm zit ‘opgehangen’ aan het skelet van het paard vanuit de bovenkant van de rechterlies en achter het zadel. Als je paard gevoelig is op die plekken, kán dat een teken van een zware, met zand gevulde, blinde darm zijn.

Zand in blinde darm voor behandeling psyllium en paraffine. Foto: Valley Equine Vet
Zand in blinde darm na spoeling met psyllium en paraffine door dierenarts via sonde. Foto: Valley Equine Vet

Beweging moeilijk en pijnlijk

Een zware blinde darm door zandophopingen kan zeer oncomfortabel zijn voor je paard. Het voer kan er nog wel langs, dus je merkt (nog) geen koliekverschijnselen, maar er zijn wel allerlei (vage) verschijnselen in de beweging. Een goede paardenarts, fysiotherapeut, osteopaat of chiropractor weet dit en zal je ook op deze mogelijkheid wijzen. Maar niet iedereen denkt hier altijd aan.

De afgelopen tijd kwamen er twee paarden op mijn pad met bewegingsproblemen die door zand veroorzaakt kunnen zijn. Beide dieren staan in zandpaddocks en/of op redelijk kaal grasland momenteel. Er is dus een behoorlijke kans dat ze zand binnenkrijgen. In één van de gevallen wees de osteopaat op de mogelijkheid van zand in de darmen. In het andere geval had de dierenarts in eerste instantie een andere conclusie getrokken, maar werkte de aangeboden therapie niet. Beide paarden hadden langere tijd geen zandkuur gehad.

Bewegingsproblemen bij zandophopingen

Paard A had de laatste tijd moeite met aangalopperen rechts en hangt erg op de linkerteugel. Ook was ze wat trager dan gebruikelijk. De osteopaat (Marijke Eisma) kon het aangalopperen redelijk oplossen, maar wees de eigenaar op mogelijke zandophopingen. Na een week kuur met psyllium verscheen er inderdaad behoorlijk wat zand in de mesttest. De merrie krijgt voorlopig ook nog wat paraffine door het voer en volgende maand opnieuw een kuur. Ook een wormenkuur staat op de planning, omdat irritatie van de blinde darm daar ook mee te maken kan hebben. Ze beweegt de laatste dagen aanzienlijk beter.

Paard B worstelt al ruim een maand met een onduidelijke bewegingskreupelheid, een soort ‘slag in het wiel’ rechtsachter. De paardenarts die bij dit paard was gehaald vermoedde onder meer een probleem met de blaasmeridiaan. Het paard was overduidelijk zeer gevoelig bij de opening van de blinde darm, een punt waar de blaasmeridiaan ook vlak langsloopt. Dit kan dus verwarrend zijn bij het vaststellen van een oorzaak voor de bewegingsproblemen! Helaas kunnen onze paarden nog steeds niet praten…

De bovenkant van de blinde darm bevindt zich bovenaan in de lies, vlak voor het bot van het bekken. Aan de rechterkant van het paard, dus. De huid voelde op die plek warm aan en je mocht er niet echt aankomen. De amazone vertelde dat dit paard van niet willen buigen naar rechts, naar niet willen buigen op links was gegaan de afgelopen tijd. Ook probeert het paard steeds het rechterbeen te ontlasten in stilstand. Dit zijn allemaal tekenen van pijn in de blinde darm. Dit paard heeft ook een week een zandkuur gehad en wordt nog een tijdje doorbehandeld met wat parafinne door het voer. De beweging is enorm verbeterd!

Verder lezen over beweging en de blinde darm?

Ik vond een super interessant artikel over de relatie tussen bewegingsproblemen en gevoeligheid in de blinde darm (door slecht ruwvoer, maar ook door zand of wormen). Het is geschreven door osteopaat Jannemarie Frowijn en je leest het hier.

Meer weten over zandkoliek? Lees hier verder: Wat is zandkoliek?
Zuivere psyllium via PharmaHorse

Hoe kan ik zandkoliek voorkomen?

Er zijn twee manieren om zandkoliek te voorkomen:
1)      Zorgen dat je paard geen zand binnenkrijgt
2)      Het zand regelmatig uit de darmen ‘spoelen’

Minder zand er in

Je paard kan zand binnen krijgen als het op een korte weide staat of in een zanderige of modderige paddock. Ook als het ruwvoer zanderig of stoffig is of als het paard van een modderige bodem ruwvoer eet, kan zand mee naar binnen komen. Let op: ook modder, klei en andere grondsoorten kunnen zandkoliek veroorzaken!

Let dus op als de weide afgegraasd is of als het paard in de paddock staat! Een graasmasker of een zandmasker kan veel zandopname voorkomen. Let wel op dat je paard niet te lang met een afgesloten masker staat. Paarden moeten heel regelmatig eten, dus voorkom dat ze langer dan een paar uur met het masker op staan. Anders krijgen ze alsnog koliek! Maskers moeten altijd waterdoorlatend zijn, zodat het paard kan blijven drinken.

Kijk ook altijd goed naar je ruwvoer/kuil/hooi. Is het stoffig? Zit er zand of klei in? Wees hier alert op en voorkom dat je paard zand mee naar binnen hapt. Zorg er ook voor dat de paarden niet vanaf de grond eten. Tegels, rubbermatten of stevige voerbakken die niet omgegooid kunnen worden zijn ideaal.

Sommige paarden zijn ware ‘zandjunkies’ en eten het met happen tegelijk uit de paddock. Bij jonge paarden is dit soms een fase, waar ze weer overheen groeien. Net als kinderen die in de zandbak een hapje nemen. Bij oudere paarden is het verstandig om te bekijken of het paard geen minderalen tekort komt. Je veearts kan hiervoor een bloedtest afnemen. Vaak is het
zandeten echter een graasreflex of aangeleerd gedrag (net zoiets als luchtzuigen of weven).

Zandkoliek komt in Nederland vooral in het najaar en de winter voor. In deze periode moet je dus extra alert zijn.

Meer zand er uit

Om zand uit de darmen te krijgen is het verstandig om je paard regelmatig een kuurtje te geven. Psyllium is hiervoor het makkelijkst. Psyllium bevat slijmstoffen en neemt veel water op. Daardoor ontstaat een plakkerige brij in de darmen van het paard, waarmee het zand naar buiten komt. Psyllium kan met een beetje lijnzaadolie door de brok of muesli gevoerd worden, of in de slobber of bietenpulp. Je kunt psyllium eventueel ook droog over het voer aan je paard geven. Zorg wel dat er altijd voldoende vers drinkwater beschikbaar is.

Meestal wordt voor preventie van zandkoliek 100 – 200 g psyllium gegeven in een kuur van 5-7 dagen, maximaal eens per maand in de periode dat het paard risico loopt. Dit kan dus permanent zijn, bijvoorbeeld als je paard alleen in de paddock staat! Deze dosering is voor volwassen paarden en gebaseerd op advies van de Universiteitskliniek in Utrecht. Het is natuurlijk ook altijd een goed idee om met je eigen dierenarts te overleggen. Voor pony’s of veulens moet de dosis uiteraard lager zijn.

Pharma Horse levert zuivere psyllium vezels

In plaats van psyllium wordt soms ook lijnzaad gebruikt. Dit heeft ongeveer dezelfde werking, maar het moet eerst gekookt worden. Omdat lijnzaad ongeveer even duur is als psyllium en je er meer werk aan hebt, kiezen de meeste mensen voor psyllium. Er zijn tegenwoordig ook slobbers op de markt waar al psyllium in zit. Deze zijn ook handig te voeren.